Ziemniaki jadalne
Z punktu widzenia obrotu artykułami spożywczymi, przez ziemniaki jadalne rozumie się ziemniaki odmian jadalnych i ogól-noużytkowych. U nas w uprawie jest około 50 odmian ziemniaków wpisanych do Rejestru Odmian Oryginalnych, z tego około 40 odmian ziemniaków jadalnych i ogólnoużytkowych. Podstawą do określenia odmiany jest wiele cech rozpoznawczych, jak np. kształt kłębów, barwa skórki, barwa miąższu, barwa kiełków świetlnych w określonej fazie rozwoju, i inne, i dlatego przy rozpoznawaniu odmian (jeżeli to okaże się potrzebne w praktyce zawodowej) należy się posługiwać stosowną literaturą, z której wymienia się: „Atlas odmian ziemniaków” i „Charakterystyka odmian roślin uprawnych” (praca zbiorowa, już wzmiankowana w rozdziale pt. Owoce i warzywa).Ze względu na długość okresu wegetacji dzieli się odmiany ziemniaków na:wczesne, dojrzewające po 60—80 dniach, przy czym w grupie tej rozróżnia się odmiany, które dają opłacalny plon (Beta, Pierwiosnek, Giewont);średnio wczesne, dojrzewające po 110—125 dniach (Kaszubskie, Bintie),późne, dojrzewające po 1125—140 dniach (Parnasia, Ewe~ rest). 1Ze względu na przeznaczenie dzieli się umownie ziemniaki na jadalne, przemysłowe, pastewne (paszowe) i sadzeniaki. Nazwy ich wskazują na zastosowanie. W obrocie towarowym rozróżnia się ziemniaki jadalne wczesne i jadalne późne.Ziemniaki jadalne w c,z e s n e są to kłęby ziemniaków odmian wczesnych i średniowczesnych przeznaczone do obrotu w różnych stanach dojrzałości. Ziemniaki powinny być zdrowe, kształtne, jędrne, suche, czyste, jednolite odmianowo, o zapachu właściwym dla zdrowych ziemniaków. Zabarwienie skórki lub miąższu (na przekroju) powstałe wskutek oddziaływania warunków siedliska (gleby, nawożenia) nie stanowi wady. Cechy dyskwalifikujące to porażenie suchą zgnilizną, zwiędnięcie, zazielenienie, nadgniłość.Średnica ziemniaków mierzona w najszerszym miejscu, w zależności od okresu dostawy, powinna wynosić co najmniej:do 20 czerwca — 2,5 cm,od 21 czerwca do 15 sierpnia — 3,0 cm,od 16 sierpnia — 3,5 cm.Od wyszczególnionych zasadniczych wymagań istnieją dopuszczalne odchylenia; podaje je stosowna norma przedmiotowa (PN-60/R-74453. Rośliny okopowe. Ziemniaki jadalne wczesne).Ziemniaki wczesne nie nadają się do dłuższego przechowywania (nie są ziemniakami dojrzałymi). Mogą być przechowywane do 2 tygodni, najlepiej w temperaturze od 1 do 4°C i w wilgotności względnej powietrza od 85 do 90%. Jako opakowanie ziemniaków wczesnych stosuje się skrzynki i Worki; po 16 sierpnia dopuszczalna jest już dostawa ziemniaków luzem.Ziemniaki jadalne późne są to kłęby pochodzące z odmian późnych (średniopóźnych, późnych i bardzo późnych), przeznaczone do konsumpcji w stanie dojrzałym; dostarczane są na rynek handlowy po 16 września. Ogólnie powinny być zdrowe, kształtne, jędrne, suche, nie uszkodzone, nie nadmarznięte, wewnątrz bez pustych miejsc, jednolite odmianowo, nie zapleśniałe i o zapachu swoistym dla zdrowych ziemniaków. Średnica kłębów powinna przekraczać 4 cm. Zabarwienie skórki lub miąższu na przekroju powstałe wskutek warunków siedliskowych nie stanowi wady. Od tych ogólnych wymagań dopuszczalne są pewne odchylenia w zależności od klasy jakości ziemniaków. Rozróżnia się dwie klasy jakości: I i II.W obrocie ziemniakami istnieje szereg umownych pojęć i określeń ułatwiających odbiór jakościowy i badanie ziemniaków.Na przykład ziemniaki jednolite odmianowo — to kłęby jednej odmiany, których jednolitość określa się organoleptycznie na podstawie zbliżonego kształtu, jednakowego zabarwienia skórki i miąższu na przekroju.Ziemniaki niedojrzałe — to kłęby o łuszczącej się, nieskorkowaciałej skórze, która przy potarciu palcem zsuwa się z kłębu (ziemniaki wczesne mogą być niedojrzałe).Ziemniaki niekształtne — to kłęby wykazujące nietypowy dla danej odmiany kształt (np. „dzieciuchowate”, zdeformowane).Ziemniaki zazieleniałe — to kłęby wykazujące zieloną barwę na powierzchni większej -niż 1/4 części kłębu, sięgającą w głąb miąższu.Ziemniaki silnie uszkodzone — to kłęby mające uszkodzenia lub nadgryzienia o głębokości ponad 0,5 cm lub płyt-sze uszkodzenia obejmujące więcej niż 1/5 powierzchni kłębu.Ziemniaki porośnięte — to kłęby, które wykazują kłęby dłuższe od 0,5 cm.Ziemniaki porażone chorobami — to kłęby porażone przede wszystkim przez suchą i mokrą zgniliznę oraz przez inne choroby.Ziemniaki silnie porażone parchem zwykłym — to ikłęby, których porażenie obejmuje w sumie ponad 1/4 powierzchni kłębu.